آزمون
در میان نیازهای دانشجویان، داشتن یه مکان امن از بنیادی ترین آنها محسوب میشود، اما اهمیت مسکن به طور عام و خوابگاه دانشجویی به طور خاص مورد توجّه قرار گرفته است.خوابگاهها به طور رضایت بر انگیز به پیشرفت تحصیلی و استقرار زندگی دانشجویی کمک میکند، اما اگر چنین سرپناهی تا حد امکان نتواند چنین آمیزشی را ایجاد کند نخواهد توانست مسئولیّت پذیری در کسب دانش و موفقیّت را به تجربه دانشجویان بیفزاید. عده زیادی از دانشجویان در شهر دیگری غیر از زادگاه یا محل زندگی خود، به تحصیل در دانشگاه مشغول میشوند.این دانشجویان با تغییرها و استرسهای زیادی در زندگی خود روبه رو میشوند، ازجمله:
1.جدایی از خانواده:بدیهی است عدهای ازدانشجویان که در دانشگاه شهر دیگری پذیرفته شده اند از خانواده و شهر خود جدا شوند.جدایی از خانواده باعث به وجود آمدن استرس در دانشجویان میشود. انتقال از زندگی درخانواده به زندگی در محیط خوابگاه و دور شدن از محیط عاطفی، ارتباط با والدین، خواهران و برادران، باعث ایجاد غم غربت میشود.در روزهای اولیه زندگی خوابگاهی، بسیار عادی و طبیعی است که فرد به یاد خانواده بیافتد.در چنین روزهایی خانواده و فعالیّتهای خانوادگی، فکر دانشجویان را به خود مشغول میکند.چنانچه در خانواده دانشجو، مشکلاتی وجود داشته باشد، این اشتغال فکری تشدّید میشود.در هرحال روزهای اول که فرد از خانه به خوابگاه منتقل میشود این احساس غم وانده ناشی از جدایی بسیار زیاد است، اما چنان چه از راهبردهای مقابله ای سالم و نحوه ی سازگاری به صورت صحیح استفاده کند، رنج این غم و اندوه کاهش مییابد. با این حال، اگر این غم غربت و دلتنگی زیاد طول بکشد، احتمال دارد که باعث ناسازگاری فرد با خوابگاه، هم اتاقیها و شرایط جدید شود.
2. جدایی از دوستان وشبکه ی ارتباطات اجتماعی:یکی از مشکلات دیگر زندگی خوابگاهی وجدایی از محل زندگی این است که نه تنها از خانواده بلکه از دوستان و آشنایانی که در شهر فرد زندگی میکنند نبز جدا میشوند.معمولاً افرادی که در یک شهریا یک منطقه خاص زندگی میکنند دارای اعتقادات و علایق مشترک هستند.جدایی ازاین دوستان و رفتن به دانشگاه و زندگی خوابگاهی که افراد مختلفی از شهرهای مختلف،زبانهای مختلف با افکار و عقاید،آداب و رسوم متفاوتی زندگی می کنند، بر این غم و غربت ودلتنگی میافزایند.
3.تمرین برای یک زندگی مستقل:هنگامی که افراد درخانواده زندگی میکنند، بسیاری از کارهای شخصی توسط افراد دیگر خانواده انجام میشود.در بسیاری ازمواقع چنان، این کارهای شخصی به صورت منظم و معمول انجام میشود که ممکن است تا زمانی که افراد در داخل خانواده هستند به آن توجّهی نکرده باشند،ولی زمان جدایی از خانواده، فعالیتهایی که شاید توجّهی به آنها نداشته است،بسیارمورد توجّه واقع میشود.فعالیتهایی مانند خرید،آشپزی، شست و شو، نظافت و مرتّب کردن محل زندگی و مواردی مانند آن. چنانچه قبلاً در خانواده هیچ مسئولیّت و وظیفهای برعهده فرد گذاشته نشده باشد، به سختی میتواند خود را با شرایط جدید سازگار کند.علاوه بر موارد بالا، موضوعات دیگری نیز هست که باید به تنهایی در موردآنها تصمیم بگیرند، مانند برنامه ریزی برای اوقات فراغت، نحوه ی ارتباط با دیگران، مطرح کردن یا نکردن مسایل با دیگران و مواردی مانند آن.
4.آمد و رفت از دانشگاه به خانه:تنظیم زمانی برای دیدار از خانواده،یکی ازموضوعات مهمّی است که ذهن دانشجورا به خود مشغول میکند.آنان از ابتدای ترم در جست و جوی روزهای تعطیل هستند به خصوص روزهایی که چند تعطیلی کنارهم باشد، تا به راحتی و با خیال آسوده دیدار تازه کنند و به خانه برگردند.برای چنین کاری دانشجو، رنج زیادی را متحمل میشود، چانه زدن با استادان برای غیبت یا تعطیل کردن کلاسها،پیدا کردن بلیط رفت و برگشت، مشکلات مربوط به راهها و جادهها، اوقات زیادی را در وسایل نقلیه سپری کردن، جا به جا کردن بارو وسیله زندگی و کتابها و...از جمله موضوعاتی است که یک دانشجو بومی هیچگاه به آن نمیاندیشد.اگرچه این دوران سختیهای در پی دارد ولی مهارتهای زندگی مستقلانه دانشجویی را رشد میدهد.
5.تأمین هزینههای زندگی و مدیریت مالی:هنگامی که فرد در داخل خانواده زندگی می کند، متوجّه بسیاری از هزینههای زندگی نمیشود و ممکن است اصلاًبه آنها هم فکر نکند.اما هنگام دوری از خانواده، این هزینهها خود را نشان میدهند.تأمین مخارج زندگی روزانه شامل،خورد و خوراک، شست و شو، نظافت، مدیریت مالی و اولویت بندی کردن هزینههای زندگی روزانه، هزینهی کلاسها، برنامهها و فعالیتهای مختلف، هزینهی رفت و آمد و...ازجمله چنین مواردی هستند(همان،ص7).
2-6- تعریف آزمون
آزمون وسیله ای است عینی و استاندارد شده که برای اندازگیری نمونه ای از رفتار یا خصایص آدمی به کار میرود.در این تعریف مراد از عینی بودن این است که روش اجراء، نمره دادن وتعبیر وتفسیر نتایج آزمون براساس قواعدی معین و مشخص صورت میگیرد و قضاوت و نظر شخصی در آن بیتأثیر است.برای هر آزمون دستورالعمل خاصی در مورد نحوه اجرا، طول مدت آزمایش ، دستورهای شفاهی ونحوه ارائه مثالها و روش تفسیرنمرهها تهیه میشود.اصطلاح استاندارد شده بدین معناست که آزمون قبلاًدر مورد گروه نمونه ای از افراد مورد نظر، در بوته آزمایش گذاشته شده است و نتایج پژوهشهای مربوط به آن از راه روشهای آماری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و روایی[1] و اعتبار[2] آن تعیین شده است.یک آزمون خوب دارای جدول نرم یا هنجارهایی است که نمرههای خام آزمون بر مبنای آن مورد تعبیر و تفسیر قرار میگیرند. مقصود از نمونهایی از رفتار یا خصایص،آن است که در هر آزمون نمونههای کوچکی از رفتار یا خصایص فرد که به دقّت انتخاب شده است، مورد مشاهده و اندازهگیری قرار میگیرد.همچنان که یک متخصص شیمی، برای تعیین مواد محلول در آب قطرهای از آن را مورد آزمایش قرار میدهد، یک روانشناس نیز مثلاًبرای اندازه گیری استعداد ریاضی یک فرد می تواند نمونههایی از توانایی وی را در حل مسایل،محاسبات کمی ریاضی مورد مطالعه قرار دهد.معرّف بودن[3] محتوای آزمون و قدرت تشخیص و پیشبینی آن بسته به این است که ماهیت و تعداد پرسشهای آزمون با چه دقتی از میان پرسشهای ممکن انتخاب شده و تا چه اندازه نمونههای واقعی رفتار مورد نظررا مورد سنجش قرار میدهد. به عنوان مثال،هرگاه در یک تحقیق معلوم شود که بین نمرههایی که گروهی از آزمودنیها با پاسخ دادن به پرسشهای یک آزمون فنی به دست میآورند و میزان موفقیّت آنها در مسایل فنی همبستگی معنیدار وجود دارد، در این صورت گفته میشود که آزمون مذکور دارای قدرت تشخیص و پیشبینی است.به همین دلیل است که گفته میشود مواد آزمونها باید با رفتارهای مورد پیشبینی، مشابهت داشته باشند.علاوه بر موارد بالا، باید به این نکته مهّم اشاره کنیم که نتایج آزمون تنها در مورد گروهی از افراد یا جامعه معتبر است که این آزمون قبلاًدر مورد افراد نمونهای استاندارد شده باشد که از نظر خصایص و متغیّرهای مؤثّر در نتایج آزمون کم و بیش مشابه گروه یا جامعه مورد نظر باشد. یکی از متغیّرهای بسیار مؤثّر در نتایج آزمونهای اجرا شده عامل فرهنگی است.نتایج آزمونی که براساس عوامل فرهنگی حاکم بر جوامع غرب استاندارد شده است، نمی تواند در مورد کودکان و نوجوانان و جوانان ایرانی از اعتبار و روایی کافی برخوردار باشد،مگر این که پرسشهای آن با شرایط فرهنگی ایران تطبیق داده شود و بررسیها و تحلیلهای آماری لازم در مورد نتایج حاصل از اجرای آزمون در باره گروههای نمونهای از کودکان و نوجوانان ایرانی انجام گیرد. بنابراین یک آزمون روانی باید مثل هر وسیله اندازهگیری دیگر، ویژگیهایی داشته باشد.ویژگیهای یک آزمون خوب را می توان به دو گروه بزرگ تقسیم کرد: ویژگیهای اصلی و ویژگیهای فرعی(گنجی،1385).
2-6-1- ویژگیهای اصلی یک آزمون خوب
الف: اعتبار یا پایایی:منظور از این اعتبار این است که اگر یک آزمون دوبار در مورد یک آزمودنی به کار برود نتایج تقریباً یکسانی به دست آید. بنابراین میتوان گفت که اعتبار یک آزمون عبارت است از ثبات و پایایی نتایج آن در اجرای متعدد است.اگرآزمون در هر بار اجرا نتایج متفاوتی بدهد،آن آزمون پایا نخواهد بود و در واقع چیزی را به درستی اندازه نخواهد گرفت و در این حالت آزمون اطلاعات مفیدی را به ما نخواهد داد.بنابراین در این جا انسجام داخلی آزمون مورد نظر است.نتایج یک آزمون میتواند تحتتأثیر تغییرات محیط و تمایل لحظهای آزمودنی قرار بگیرد.اعتبار آزمون را به شیوههای زیر اندازه میگیرند:
1.اجرای مجدد یک آزمون:آزمونی را در مورد یک گروه اجرا میکنند و بعد از گذشت یک زمان مشخص مثلاً یک هفته، همان آزمون را با همان شرایط در مورد همان گروه تکرار میکنند.نتایج دو نوبت را با یکدیگر مقایسه میکنند.اگر بین نتایج دو نوبت همبستگی مثبت قابل قبولی دیده شود،آزمون از اعتبار برخوردار است.
2. اجرای دو فرم موازی: این روش ایجاب میکند که ما از یک آزمون دو فرم موازی داشته باشیم.دو آزمون را وقتی موازی گویند که از نظر درجهی دشواری، قدرت تشخیص و محتوای درونی مثل هم باشند و تنها از نظر شکل ظاهر تفاوت داشته باشند. اگر از یک آزمون دو فرم موازی در دست باشد میتوان هردو فرم را پشت سرهم(بدون فاصله زمانی) یا با فاصله زمانی چند روز اجرا کرد و ضریب همبستگی بین دو سری نمره را به دست آورد.ضریب همبستگی به دست آمده اعتبار آزمون خواهد بود.
3. روش دو نیمه کردن:[4] در این روش آزمون را در یک زمان واحد و در مورد تعدادی از آزمودنیها به کار میبرند. پس از اجرای آزمون،آن را به دو نیمه تقسیم میکنند.بدین ترتیب که سؤالهای زوج آن را به عنوان یک آزمون و سؤالهای فرد آن را به عنوان آزمون دیگر در نظرمیگیرند.یعنی برای هر آزمودنی دو نمره به دست میآورند. بین دو سری نمره ضریب همبستگی محاسبه میشود.
4. روش کودر-ریچاردسون:[5] در این روش نیز مثل روش دو نیمه کردن،آزمون فقط یک بار اجرا میشود و میزان همبستگی درونی یا تجانس سؤالها مورد بررسی قرار میگیرد.ضریب همبستگی به دست آمده با این روش بین صفر و یک متغیر خواهد بود.هر اندازه این ضریب به یک نزدیکتر باشد، تجانس سؤالهای آزمون به همان اندازه بیشتر خواهد بود.
ب:روایی: روایی یعنی این که آزمون باید چیزی را اندازه بگیرد که برای اندازهگیری آن ساخته شده است.مثلاً یک آزمون هوش زمانی از روایی برخوردار است که اطلاعات درستی را از آن چه معمولاًهوش نامیده میشود در اختیار ما بگذارد نه از تواناییهای دیگر.روایی آزمون را به شیوههای زیر اندازه میگیرند:
1.معنیدار بودن آماری.
[1] validity
[2] reliability
[3] representativeness
[4] split-half method
[5] kuder-richardson
